علیرضا کریمی ساعی –وکیل پایه یک دادگستری - کارشناس ارشد حقوق جزا و جرم شناسی:

توهین در لغت به معنی خوارکردن ، خوارداشتن و تحقیر و استخفاف آمده است . شارع مقدس همواره بر حفظ آبروی افراد سفارش و تاکید نموده است جرا که یکی از بالاترین ارزشها در هرجامعه رعایت اخلاق و احترام به انسانها می باشد .

در کتاب مستدرک الوسایل جلد 9 صفحه 334 از امام کاظم (ع) نقل شده است که روزی آنحضرت در مقابل کعبه ایستاد و خطاب به کعبه فرمود :" ای کعبه چقدر حق تو والاست اما قسم بخدا حق مومن از تو بالاتر است " و نقل است از پیامبر اکرم (ص) که همانا من برای اتمام مکارم اخلاقی برانگیخته شده ام لذا اسلام فحاشی و ناسزاگویی را یکی از صفات زشت و ناپسند می داند . قرآن کریم در سوره نساء آیه 148 میفرماید :" خداوند دوست ندارد کسی با سخنان خود بدی های دیگران را اظهار کند مگر آنکس که مورد ظلم و ستم واقع شده باشد " بر همین اساس قانونگذار برای حفظ شان و حیثیت معنوی افراد جامعه ارزش قایل شده است تا با رعایت اصول اخلاقی کرامت انسانی حفظ و از تعرض مصون بماند به همین دلیل برای عدم رعایت آن در ماده 608 قانون مجازات اسلامی اقدام به وضع مجازات نموده است و فلسفه وضع آن همین بود که گفته شد .

توهین ، همچنانکه گفته شد زمانی اتفاق می افتد که فرد با سوء نیت (عنصر معنوی) و بکار بردن فعل بصورت کلامی یا رفتاری (عنصر مادی) قصد خوارکردن و تحقیر دیگری را داشته باشد لذا برهمین اساس حتی انداختن کلاه از سر یا انداختن آب دهان از مصادیق دیگری از توهین است .

اما صرف نظر از ماهیت توهین و اینکه مرتکب می تواند مسلمان یا غیر مسلمان باشد یا توهین شونده شخص حقیقی یا حقوقی باشد و یا اینکه توهین در حین انجام وظیفه نسبت به کارمندان یک اداره یا افسران نظامی و یا حتی در فعالیتهای ورزشی صورت گیرد .

آنچه که بحث برانگیز است عدم توجه قضات محترم تحقیق به ماهیت واقعی این بزه می باشد که متاسفانه بیشتر مواقع با تفسیر به نفع متهم منتهی به صدور قرار منع تعقیب می گردد .

 بعنوان مثال دیده شده که در پرونده ای طرفین شکایتی دایر بر ضرب و شتم مطرح نموده اند و طرفین در محضر مقام تحقیق اقرار به نزاع نیز داشته اند و گواهی پزشکی قانونی هم دلالت بر آن دارد که در اینخصوص قرار جلب به دادرسی صادر گردیده لیکن درخصوص توهین قرار منع تعقیب صادر گردیده است ! .

واضح است که همه افراد جامعه می دانند که در هر نزاع توهین وجود دارد و به قولی عامیانه در دعوا نقل و نبات پخش نمی کنند لذا با دید دقیق تر و بررسی آمار جرایم مشخص می گردد بیشتر نزاع های خیابانی بعلت توهین یکی از طرفین بوده که حتی در مواقعی منتهی به ارتکاب قتل گردیده است . ساده ترین آن تصادفات وسایل نقلیه است که ممکن است از راننده قاتل بسازد و چه بسا فراوانند ...

با مداقه در ماده 608 قانون مجازات اسلامی که مجازات توهین به افراد از قبیل فحاشی و استعمال الفاظ رکیک را به مجازات شلاق تا 74 ضربه و یا 000/50 ریال تا 000/000/1 ریال جزای نقدی تعیین نموده می توان فهمید اهمیت اخلاق در جامعه همواره مد نظر قانونگذار بوده است اما مجریان قانون با دید مساعد به حال متهم از اعمال و اجرای این مجازات در بیشتر موارد خودداری می نمایند که به نظر صحیح نمی باشد زیرا بیشتر نسبت هایی که در فحاشی به افراد داده می شود دروغ و تهمت است اگر چه ذکر این ایراد که چون اثر فعل مجرمانه توهین می تواند تا حد جرایم سنگین همچون قتل نیز ادامه داشته باشد بهتر بود قانونگذار در تعیین مجازات بخصوص در قسمت جرایم نقدی در حق دولت که مفید برای توهین شونده نمی باشد تجدیدنظر انجام می داد تا موثر در ارعاب مرتکبین واقع شود .

الاایحال امید است علما و فقهای علم اخلاق ، جرم شناسان و جامعه شناسان آنچنان در تبیین رعایت و نکات اخلاقی و انسانی برای افراد جامعه بکوشند تا با ارایه راهکارهای منطبق بر اوضاع و احوال اجتماعی شاهد نزول روند تشکیل پرونده ها در مراجع قضایی باشیم – انشااله